دستگاه های درجه بندی (سورتینگ)
دسته بندی عبارت است از تقسیم یک ماده ی غذایی به دسته های مختلف است که این عمل براساس یک خاصیت فیزیکی قابل اندازه گیری انجام می شود و باید در اسرع وقت صورت گیرد تا از یکنواختی محصول در فراورش بعدی اطمینان حاصل شود. این کار در صنایع غذایی توسط دستگاه های درجه بندی یا دستگاه سورتینگ انجام می پذیرد.
ویژگی های اصلی فیزیکی، که در درجه بندی موادغذایی به کار می روند عبارتند از : اندازه، شکل، وزن، رنگ و دانسیته که بر این اساس دستگاه ها طراحی شده اند.
درجه بندی (سورتینگ) براساس شکل و اندازه
شکل بعضی از مواد غذایی در تعیین قابلیت فراورش و یا ارزش تجارتی آنها دارای اهمیت است. دسته بندی از نظر اندازه که غربال کردن یا دانه بندی کردن نامیده می شود عبارت است از تقسیم مواد جامد به دو یا چند جزء که براساس تفاوت اندازه ی آنها است.
دستگاه هایی که براین اساس عمل درجه بندی را انجام می دهند عبارتند از :
الف – الک های با منافذ ثابت
دو نوع الک با منافذ ثابت بیش تر مرسوم هستند : الک مسطح و الک استوانه ای
الک مسطح چند طبقه مجهز به تعدادی صفحه ی مشبک افقی یا مایل است که این صفحات دارای منافذ مختلفی از 20 میلی میکرون تا 12.5 سانتی متر می باشند که در داخل یک قاب نوسان کننده قرار دارند. قطعاتی از غذا که اندازه ی آنها کوچک تر از شبکه ی الک رویی (اولین الک از بالا) است تحت تاثیر نیروی جاذبه از الک می گذرند و این عمل ادامه می یابد تا بالاخره به شبکه ای برسند که بر روی آن باقی می مانند.
سرعت جداسازی به عوامل زیر ارتباط دارد :
- نحوه ی توزیع اندازه و شکل قطعات
- جنس ساختمانی الک
- دامنه و فرکانس لرزش الک
- کارآیی روش هایی که برای جلوگیری از انسداد (یا کور شدن) شبکه ی غربال متداول است.
ظرفیت یک الک عبارت است از مقدار ماده غذایی که از هر متر مربع آن در یک ثانیه عبور می کند.
از الک های مسطح به میزان وسیعی در دسته بندی مواد غذایی خشک مثل آرد، شکر و ادویه استفاده می شود.
مشکلات اساسی این الک ها عبارتند از :
- کورشدن یا انسداد الک؛ بخصوص اگر دانه ها و شبکه تقریباً هم اندازه باشند.
- سرعت بسیار زیاد جریان ماده غذایی که منجر به تجمع بار اضافی روی شبکه ی غربال می شود و سبب خروج ذرات بزرگ تر از منافذ می گردد
- دانه های بزرگ که سبب انسداد منافذ غربال می شود
- قطعات مرطوب و یا رطوبت زیاد محیط که باعث چسبیدن ذرات کوچک به یکدیگر و یا به منافذ غربال می شوند و تولید قطعات بزرگ تری می کنند که از غربال نمی گذرند.
غالباً ارتعاش غربال به تنهایی جهت جداسازی کامل قطعات از یکدیگر کفایت نمی کند. به این دلیل لازم است از یک حرکت چرخشی جهت پخش ماده غذایی در سراسر سطح الک و از یک حرکت ضربانی در جهت عمودی جهت شکستن قطعات به هم چسبیده و جلوگیری از کور شدن استفاده شود.
انواع مختلفی از الک های استوانه ای جهت دسته بندی برخی از موادغذایی که به شکل دانه های کوچک (مثل نخود و لوبیا) هستند و دارای مقاومت مکانیکی کافی جهت تحمل حرکات پیچشی درون غربال هستند به کار می روند. الک های استوانه ای از استوانه های فلزی سوراخ دار و یا مشبکی تشکیل شده اند که به حالت تقریباً افقی (با زاوایه ی 5 تا 10 درجه) قرار می گیرند.
استوانه ها ممکن است هم مرکز (یک در داخل دیگری) یا موازی (ماده غذایی از یک استوانه خارج شده و وارد استوانه ی بعدی می شود) باشند و یا پشت سر هم قرار گیرند (یک استوانه ی منفرد متشکل از چند ناحیه ی غربالی با اندازه های مختلف).
ظرفیت کلیه ی غربال های استوانه ای بیش تر از غربال های با بستر صاف است. ظرفیت الک های استوانه ای با افزایش سرعت دوران، زیاد می شود تا به یک نقطه ی بحرانی برسد. در بالاتر از سرعت بحرانی، نیروی گریز از مرکز مانع عبور ماده ی غذایی از الک می شود و جداسازی به درستی صورت نمی گیرد.
ب – دستگاه درجه بندی (سورتینگ) غلتکی
در این نوع دستگاه ها، از غلتک استفاده می شود به همین دلیل به این روش درجه بندی غلتکی می گویند. به این صورت که غلتک ها دو به دو به موازات هم قرار گرفته و فاصله ی آنها در ابتدا کم و به تدریج به طرف انتها زیاد می شود.
غلتک ها را با سرعت های مختلفی به کار می اندازند تا سبب چرخش و ردیف شدن قطعات ماده ی غذایی گردد و در نتیجه ماده ی غذایی از طرف کوچک ترین بعد روی منافذ غربال قرار گیرد. افزایش پله ای اندازه ی منافذ را با تنظیم فاصله ی بین غلتک های هدایت کننده و یک تسمه نقاله ی شیب دار تامین می کنند.
قطعه ی ماده ی غذایی می چرخد و از طرف کوچک ترین بعد روی منافذ قرار می گیرد و کوچک ترین بعد مبنای دسته بندی قرار می گیرد.
درجه بندی وزنی
دسته بندی براساس وزن از بقیه روش ها دقیق تر است و به این دلیل در مورد غذاهای گران تر همانند تخم مرغ، گوشت و … به کار می رود. دستگاه دسته بندی وزنی متشکل از یک نقاله با خانه های مخصوص است که تخم مرغ ها را به روی کفه های بازویی شکل یک دسته ترازو انتقال می دهد.
نقاله به صورت منقطع عمل می کند و در زمانی که متوقف است بازوها به طرف بالا حرکت کرده و تخم مرغ ها را توزین می کنند. تخم مرغ های سنگین به داخل یک مجرا که از ماده ی نرمی ساخته شده است ریخته می شوند و تخم مرغ های سبک تر دوباره به روی نقاله منتقل می شوند تا به دستگاه های توزین بعدی برده شوند.
دسته بندی براساس وزن مخصوص
وزن مخصوص یک محصول با نوع رسیدگی و سالم بودن تغییر می کند. عمل جداسازی در محلول های با وزن مخصوص کنترل شده انجام می گیرد، محصولات سنگین تر به پایین سقوط می کنند و محصولات سبک تر در بالا شناور می شوند.
این روش که به روش غوطه وری موسوم است برای دسته بندی نخود سبز، ذرت، سیب زمینی و غیره کاربرد دارد.
درجه بندی به روش فراورش تصویری
این روش براساس قطر، طول، آسیب های سطحی، نحوه ی قرار گرفتن قطعات بر روی نقاله و نیز رنگ غذاها صورت می گیرد. از این روش در دسته بندی خوشه های ذرت استفاده می شود.
خوشه های ذرت از برابر سه دوربین ویدیویی که با زاویه 120 درجه نسبت به یکدیگر و بر بالای یک تسمه نقاله قرار دارند عبور می کنند. تصاویر خوشه ها ضبط و در حافظه ی یک ریزپردازنده ذخیره می شود. سپس اطلاعات حاصل تجزیه و تحلیل می گردد و با ویژگی های محصول که قبلاً به صورت پیش برنامه به سیستم داده شده است مقایسه می شود. در نتیجه هر یک از خوشه های ذرت به دسته هایی با ویژگی های مشابه افزوده شده و یا برگشت داده می شود.
دسته بندی براساس رنگ
با استفاده از ریزپردازنده ها در کنترل دستگاه های دسته بندی رنگی، امکان دسته بندی سریع ماده غذایی ریزدانه میسر می شود. دانه ها به دنبال یکدیگر وارد یک مجرا می شوند. زاویه ی شکل و جنس لایه ی مجرا را می توان برای تنظیم سرعت عبور دانه ها از برابر یک نورسنج تغییر داد.
رنگ زمینه و شدت نور لازم برای درخشان کردن سطح غذا در مورد هر نوع محصول به دقت کنترل می شود، نورسنج، نور منعکس شده از هر قطعه را اندازه گیری و با رنگ های شاهد از پیش تعیین شده مقایسه می کند. غذاهای معیوب با دمیدن کوتاه مدت هوای فشرده از بقیه جدا می شوند. این روش دسته بندی در بادام زمینی، لوبیا، برنج، دانه ی ذرت و میوه های کوچک به کار می رود.
جهت سفارش و دریافت لیست قیمت و خرید دستگاه های درجه بندی یا همان دستگاه سورتینگ شما می توانید از طریق شماره های 02634716956 و 09309958589 با ما در تماس باشید.